Fıkra -11.Sınıf Dil ve Anlatım 2.Ünite-

FIKRA

Gazete ya da dergilerin belirli sütunlarında, belirli bir baş­lık altında; güncel, siyasal ve toplumsal konuları ele alan, bunları bir görüş ve düşünceye bağlayarak yorumlayan günübirlik yazılardır.

Fıkra Türünün Özellikleri

1. Fıkra da makale gibi öğretme, bilgilendirme amaçlı bir düşünce yazısıdır.

2. Yarına kalma kaygısı taşımayan, güncel yazılardır.

3. Konu sınırlaması yoktur, akla gelebilecek her konu fıkralarda işlenebilir.

4. Fıkra yazarı öne sürdüğü düşünceleri yoğun, etkili ve yalın bir dille anlatır.

5. Fıkralar, kısa ve öznel bir anlatımla kaleme alınır ve öne sürülen düşünceleri kanıtlama amacı taşımaz. Fıkra yazarı, bilimselden çok kendi görüşünü açıklar.

6. Fıkra türünün ilk başarılı örneğini Ahmet Rasim ver­miştir. Bu alanda diğer önemli yazarlar şunlardır: Hü­seyin Cahit, Ahmet Haşim, Falih Rıfkı Atay, Peyami Safa, Yusuf Ziya Ortaç...

7. Fıkra düzyazı türünü; halk arasında anlatılan kısa, güldürücü, ders verici olay anlatıları olan fıkralarla karıştırmamak gerekir.

 NOT: Fıkra ile makale arasındaki temel fark, fıkranın, bir "düşünceyi kanıtlama amacı gütmemesine karşılık makalenin kanıtlama amacı gütmesidir.

Türk Edebiyatında Fıkra

Fıkra türü yazılar Türk edebiyatına Tanzimat döneminde Batı dan geçmiştir. 1908′den sonra bu yazı türü Türk edebiyatında görülmeye başlanmıştır. Özellikle Ahmet Rasim fıkralarıyla tanınmıştır. Daha sonra Ahmet Haşim, Hüseyin Cahit Yalçın, Falih Rıfkı Atay, Refik Halit Karay, Bedii Faik, Orhan Seyfi Orhon, Refii Cevat Ulunay, Metin Toker, Peyami Safa, Burhan Felek, Ahmet Kabaklı, Aziz Nesin, Çetin Altan, Ahmet Kabaklı, İlhan Selçuk, Sabri Esat Siyavuşgil de fıkralarıyla öne çıkmıştır.

Fıkra – Sohbet Farkı

Sohbette, fıkradan farklı olarak, karşılıklı konuşma üslûbu vardır. Yazar karşısında biri varmış gibi sorular sorar, cevaplar verir. Fıkralarda yazar serbest bir anlatımla düşüncelerini okuyucuya benimsetmeye çalışır. Sohbetlerin dışa dönük bir yapısının olması da onun fıkradan ayrılan yönlerinden bir diğeridir.

Makale-Fıkra Farkı

Makalelerde ispat esastır. Mutlaka bir sonuca varılır. Ciddî, bilimsel bir dil kullanılır. Oysa fıkralar daha serbest ve mizahî öğeler de içeren yazılardır. Yazar ilgi çekici konulardaki düşüncelerini tarafsız olma kaygısı gütmeden açıklar. Makaledeki gibi bir ispat (kanıtlama) zorunluluğu fıkrada yoktur.