Sözcüklerde Anlam Değişmeleri
Bir sözcüğün anlattığı kavramdan az çok uzaklaşması, onunla uzak yakın ilgisi
bulunan ya da hiç ilgisi bulunmayan yeni bir kavramı yansıtır duruma gelmesine
anlam değişmesi denir. Anlam değişmesi dilde şu şekillerde görülür:
a. Anlam Genişlemesi: Bir varlığın bir türünü ya da bölümü-nü anlatan sözcüğün
zamanla o varlığın bütün türlerini bir-den anlatır duruma gelmesine anlam
genişlemesi denir. Alan sözcüğü “düz, açık yer” anlamında kullanılırken
günümüzde, bu anlamı yanında meslek, iş, araştırma-inceleme alanı vb.
anlamlarında kullanılmaktadır. Yıldız gökteki yıldız anlamı yanında “herkesçe
çok sevilen, mesleğinde parlayan sanatçı anlamında kullanılmaktadır . Hatta bu
sözcük sinema, tele-vizyon sanatçısı anlamına da gelmektedir. Anlam genişlemesi
edebî eserlerde, mecazlı sözlerde çokça görülür.
b. Anlam Daralması: Bir sözcüğün eskiden anlattığı duru-mun, nesnenin bir
bölümünü bir türünü anlatır duruma gel-mesidir. Eskiden (Göktürkçede) mal mülk
anlamında kulanı-> tavar (davar) sözcüğü, günümüzde sadece koyun keçi
sü-rüsü anlamında kullanılmaktadır. Aynı şekilde oğ> “çocuk, evlat” demek
iken, yani hem kız hem oğ> çocuğunu karşılarken, bugün sadece erkek çocuğunu
karşılamaktadır. Ör-neklerden görüleceği gibi anlam daralmasında sözcüğün ilk
anlamında bir daralma olmaktadır.
c. Başka Anlama Geçiş : Herhangi bir anlamda kullanı> sözcüğün sonradan
bambaşka bir anlamda kullanılmasıdır. Eskiden (Göktürkçede) üzmek, “kırmak,
kesmek” anlamında kullanılırdı. Zamanla bu sözcük başka bir anlama geçerek
gü-nümüzde “üzüntü vermek” anlamında kullanılmaktadır. Sakın-mak “düşünmek,
üzerinde durmak, kederlenmek, yaslanmak anlamlarına geliyordu. Günümüzde ise
“herhangi bir şeyi yap-maktan, korku ve üzüntü verir düşüncesiyle uzak durmak”
demektir. Yani önleyici tedbir almaktır.Ucuz (Göktürkçede) kolay, değersiz,
hakir anlamında iken bugün “az para ile alınan” anlamındadır. “Duman” anlamında
kullanı> tütün sözcüğü de bir bitki türünü, tütün bitkisini karşılar duruma
gelmiştir. Bu tür anlam geçişlerinde sözcüğün ilk (temel) anlamı kaybolmakta,
zamanla başka anlamlara geçmektedir.
Etiketler : 9.SINIF KONU ANLATIM
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Kategoriler
- 10. SINIF PERFORMANS (3)
- 10.SINIF KONU ANLATIM (25)
- 11.SINIF KONU ANLATIM (14)
- 9.SINIF KONU ANLATIM (29)
- 9.SINIF PERFORMANS (4)
- 9.SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI (2)
- DERS KİTABI CEVAPLARI (17)
- DERS NOTLARI (1)
- DİL VE ANLATIM (10)
- EDEBİYAT KONU ANLATIM (48)
- PERFORMANS-PROJE (5)
- TİYATRO METİNLERİ (2)
- ZÜMRELER (8)
PERFORMANS-PROJE
Popüler Konular
-
NOKTALAMA İŞARETLERİ a. Nokta (.) : *Nokta bir duygu, düşünce ve isteği tam olarak anlatan cümlenin sonuna konur. Cumhuriyet 29 Ekim...
-
YAZIM (İMLA) KURALLARI a. Büyük harflerin yazımıyla ilgili bazı kurallar: * Belli bir tarih bildiren ay, gün adları büyük harfle başlar. ...
-
Her paragrafın belli bir düşünceyi aktarmak için yazıldığını söylemiştik. Yazar bu düşünceyi okuyucuya değişik şekillerde ortaya koyarak an...
-
Sözcükler, farklı anlamları, anlam birimlerini içinde barındıran bir yapıdır. Bunlar sırasıyla şöyledir: Kavram: Bir varlığın veya düşün...
-
Türkçe, dünya dilleri arasında yapı yönüyle sondan eklemeli diller grubunda; köken bakımından da Ural – Altay dil grubunun Altay dilleri ...
-
SES OLAYLARI a. Ünsüz Benzeşmesi(Sertleşmesi – Ünsüz Uyumu): Sonunda f,s,t,k,ç,ş, h,p ünsüzleri bulunan kelimeler “c,d,g” yle başlayan bi...
-
İslâm dîninin ortaya çıkışı dünyanın geçirdiği en önemli sosyal değişimdir. Bu değişim; Arap Yarımadası, K.Afrika, Asya'da etkili olmuş,...
-
İletişim aracı olan dilin bir geniş, bir de dar anlamı vardır. Geniş anlamıyla dil insanlar arasında anlaşmayı sağlayan bir takım işaretler...
-
TÜRK DİLİNİN TARİHÎ GELİŞİMİ Türk dilinin kökeni çok eski çağlara dayanmaktadır. Türk dili gelişme aşamaları kitaptaki şemaya göre takip ...
-
Bir duyguyu ve düşünceyi veya konuyu sözlü ya da yazılı olarak aktarmaya anlatım denir. Anlatıma başlamadan önce iyi bir hazırlık yapılm...
Hiç yorum yok: